فیلم های توقیفی ایرانی

فیلم های توقیفی ایرانی

فیلم های توقیفی ایرانی اغلب به دلایل گوناگونی چون موضوعات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی یا مخالفت با قوانین نظارتی کشور از اکران عمومی محروم می‌شوند.

نکته جالب توجه این است که بسیاری از فیلم‌های ایرانی توقیف شده، به دلیل پرداختن به موضوعات جسورانه، ارائه روایت‌های متفاوت و داشتن نگاه تازه به مسائل جامعه، به آثار ماندگار در تاریخ سینمای ایران بدل شده‌اند. همین امر همیشه بحث‌برانگیز بوده و در میان مخاطبان کنجکاوی فراوانی درباره این فیلم‌ها و دلایل اصلی توقیف آن‌ها ایجاد کرده است.

پرسش اصلی که مطرح می‌شود این است: چرا برخی از فیلم‌های ایرانی توقیف می‌شوند؟ در ادامه، فهرستی از فیلم ایرانی توقیف‌ شده همراه با دلایل اصلی ممنوعیت آن‌ها ارائه خواهد شد تا این موضوع را شفاف‌تر مورد بررسی قرار دهیم.

لیست فیلم های توقیف شده ایرانی

برزخی‌ها (ایرج قادری، ۱۳۵۹): با حضور ستارگان سینمای قبل از انقلاب مانند فردین و ملک‌مطیعی ساخته و به‌سرعت پس از اکران توقیف شد، حتی با وجود محبوبیت اولیه.

خط‌قرمز (مسعود کیمیایی، ۱۳۶۰): داستان مامور ساواک و تحولات انقلاب، بدون سانسور نمایش داده نشد؛ نزدیک ۳۷ سال بعد نسخه خصوصی آن نمایش داده شد.

حاجی واشنگتن (علی حاتمی، ۱۳۶۱): فیلمی با اشاره کنایه‌آمیز به قدرت سیاسی، پس از ۱۷ سال توقیف منتشر شد.

باشو، غریبه‌ی کوچک، چریکه تارا و مرگ یزدگرد (بهرام بیضایی، سال‌های ۱۳۶۴ و بعد): هر سه فیلم به‌دلیل مسئله حجاب یا انتقاد غیرمستقیم زمان جنگ توقیف شدند.

شب‌های زاینده‌رود (محسن مخملباف، ۱۳۶۹): به‌دلیل نمایش روابط آزاد و نقد برخی ارزش‌ها، توقیف و منتشر نشد. 

در مسلخ عشق (کمال تبریزی، ۱۳۶۹): روایت شکست عملیات جنگی؛ نمایش آن با مخالفت روبه‌رو شد و توقیف ماند.

آدم‌برفی (داوود میرباقری، ۱۳۷۳): به دلیل زن‌پوشی بازیگر مرد، توقیف چندساله شد و در سال ۷۶ در سینما اکران یافت.

شکارچی

فیلم شکارچی (رحمان رضایی، ۱۳۷۴): این فیلم جزو آثار توقیف‌شده سینمای ایران است که به دلایل سیاسی و اجتماعی اجازه اکران عمومی پیدا نکرد.

مارمولک (کمال تبریزی، ۱۳۷۶): اثری انتقادی نسبت به آخوندی بی‌ریشه و هجو روحانیت که پس از چند روز توقیف شد. نسخه‌های قاچاق آن منتشر شد. 

دایره (جعفر پناهی، ۱۳۷۸): داستان زنانی که از زندان فرار می‌کنند؛ پناهی از اصلاحات خواسته‌شده سرباز زد و فیلم ممنوع شد. 

طلای سرخ (جعفر پناهی، ۱۳۸۲): ساخته مشترک ایران و فرانسه، بدون اصلاح فیلم در ایران مجوز نگرفت.

آفساید (جعفر پناهی، ۱۳۸۴): درباره ورود زنان به ورزشگاه؛ علی‌رغم جوایز بین‌المللی توقیف شد. 

فیلم سنتوری 

فیلم «سنتوری» به کارگردانی داریوش مهرجویی و نویسندگی مشترک مهرجویی و وحیده محمدی‌فر در سال ۱۳۸۵ ساخته شد. این فیلم یکی از جنجالی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آثار توقیف‌شده سینمای ایران است.

«سنتوری» داستان زندگی علی سنتوری (با بازی به‌یادماندنی بهرام رادان) را روایت می‌کند؛ نوازنده‌ای چیره‌دست و مشهور در ساز سنتور که به‌دلیل اعتیاد به مواد مخدر، زندگی حرفه‌ای و شخصی‌اش از هم فرو می‌پاشد. داستان، فراز و فرود زندگی علی را از شهرت تا سقوط نشان می‌دهد و در این مسیر، نگاهی انتقادی به جامعه، موسیقی، اعتیاد، عشق و ناکامی دارد.

با آنکه «سنتوری» پروانه نمایش داشت و حتی برای جشنواره فیلم فجر ۱۳۸۵ انتخاب شد و جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را نیز کسب کرد، اما تنها چند روز پیش از اکران عمومی در مرداد ۱۳۸۶، نمایش آن لغو شد. دلایل توقیف، هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام نشد، اما چند عامل اصلی در این تصمیم مؤثر بودند:

• مضامین اجتماعی و صریح درباره اعتیاد و تأثیر آن بر قشر هنری
• نمایش نوازندگی و موسیقی با صدای علیرضا قربانی و آهنگسازی محسن چاووشی که آن زمان مجوز رسمی نداشت
• رویکرد منتقدانه به وضعیت فرهنگی جامعه و نمایش تلخی از فروپاشی یک زندگی

توقیف «سنتوری» واکنش‌های زیادی به دنبال داشت. بسیاری از سینماگران، روزنامه‌نگاران و تماشاگران از توقیف فیلم انتقاد کردند. داریوش مهرجویی بارها نسبت به این تصمیم اعتراض کرد و حتی تهدید به مهاجرت نمود.

در نهایت، نسخه‌ای غیررسمی از فیلم در سال ۱۳۸۷ به صورت گسترده در اینترنت و بازار قاچاق منتشر شد و باعث شد «سنتوری» به یکی از پرتماشاگرترین فیلم‌های زیرزمینی تاریخ سینمای ایران بدل شود.

در سال‌های بعد بارها بحث رفع توقیف آن مطرح شد، اما تا امروز، «سنتوری» به‌صورت رسمی در سینماهای ایران اکران نشده است.

داریوش مهرجویی چند سال بعد فیلم «سنتوری ۲» یا همان «سنتوری، مرد پاییزی» را در برنامه ساخت قرار داد، اما این پروژه نیز به‌دلایل مختلف از جمله عدم همکاری برخی بازیگران و تهیه‌کنندگان، متوقف شد و هرگز ساخته نشد.

فیلم صدسال به این سال‌ها

فیلم «صد سال به این سال‌ها» در سال ۱۳۸۶ به کارگردانی و نویسندگی سامان مقدم ساخته شد.

این فیلم داستان زنی به نام ایران را روایت می‌کند که در طول یک قرن از تاریخ معاصر ایران، درگیر حوادث مهمی از جمله کودتا، انقلاب و جنگ می‌شود. داستان زندگی او روایتگر یک سفر تاریخی از منظر یک زن معمولی در دل اتفاقات بزرگ کشور است.

با وجود اینکه «صد سال به این سال‌ها» در ابتدا برای حضور در جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۸۶ انتخاب شده بود، ناگهان بدون توضیح رسمی حذف شد. گفته می‌شود دلایل توقیف فیلم شامل موارد زیر بوده:

• روایت حساس از تاریخ سیاسی معاصر ایران با زاویه دیدی که شاید با روایت رسمی همسو نباشد؛
• نقش پررنگ و نمادین یک زن در روایت تاریخی که ممکن است حساسیت‌هایی ایجاد کرده باشد؛

• اشارات به وقایع خاص سیاسی مانند انقلاب ۵۷ و جنگ که نوع بازنمایی آن‌ها با نگرانی‌هایی مواجه شد؛

• گفته شده برخی صحنه‌ها نیاز به اصلاح یا سانسور گسترده داشتند که کارگردان از انجام آن‌ها امتناع کرد.

با وجود گذشت سال‌ها و درخواست‌های متعدد برای اکران فیلم، «صد سال به این سال‌ها» هنوز هیچ‌گاه به صورت رسمی نمایش داده نشده است. این فیلم یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آثار توقیف‌شده سینمای ایران محسوب می‌شود.

فیلم به رنگ ارغوان

فیلم به رنگ ارغوان به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در سال ۱۳۸۳ ساخته شد و به مدت شش سال توقیف بود. داستان فیلم درباره یک مأمور اطلاعاتی است که مأمور می‌شود دختری را تحت نظر بگیرد؛ دختری که پدرش از اعضای سابق گروه‌های چپ‌گرا بوده و اکنون مخفیانه در جنگل‌های شمال ایران زندگی می‌کند. این مأمور در طول مأموریت دلبسته دختر می‌شود و بین وظیفه‌ حرفه‌ای و احساس شخصی خود دچار تضاد درونی می‌شود.

علت توقیف فیلم بیشتر به خاطر پرداخت انسانی به شخصیت مأمور امنیتی بود؛ رویکردی که در آن مقطع زمانی حساس تلقی می‌شد. همچنین روایتی غیرکلیشه‌ای از فعالیت‌های امنیتی و موضوعات سیاسی داشت که با فضای غالب مدیریتی آن دوره همخوان نبود.

در سال ۱۳۸۸ و با تغییراتی در فضای سیاسی، فیلم اجازه یافت در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآید و سپس در سال ۱۳۸۹ به‌صورت عمومی در سینماها اکران شد. به رنگ ارغوان در زمان اکران مورد توجه بسیار قرار گرفت و جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جشنواره فجر را دریافت کرد.

فیلم های توقیف شده ایرانی جدید

این فیلم از آثار مهم و ماندگار ابراهیم حاتمی‌کیا به شمار می‌رود و نمونه‌ای قابل تأمل از نحوه مواجهه سیستم فرهنگی با فیلم‌هایی است که در مرز میان سیاست و انسانیت حرکت می‌کنند.

فیلم گزارش یک جشن

فیلم گزارش یک جشن به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا در سال ۱۳۸۹ ساخته شد. این فیلم به دلیل مضمون اجتماعی و سیاسی‌اش، که به فضای دانشگاهی و نارضایتی‌های پس از انتخابات سال ۱۳۸۸ می‌پرداخت، توقیف شد. در فیلم نشانه‌هایی از اعتراضات مردمی، برخوردهای امنیتی و دغدغه‌های جوانان دیده می‌شود که حساسیت‌برانگیز تلقی شد. علیرغم نام و کارگردان شناخته‌شده، فیلم هرگز مجوز نمایش عمومی نگرفت و تنها در برخی محافل خاص و جشنواره‌ها به نمایش درآمد.

• دلیل توقیف: روایت‌های نمادین از وضعیت اجتماعی پس از انتخابات ۱۳۸۸.
• با اینکه حاتمی‌کیا از فیلم‌سازان مورد تأیید نهادهای رسمی بود، این فیلم حتی با اصلاحات هم اکران نشد.

فیلم یک خانواده محترم 

فیلم «یک خانواده محترم» به کارگردانی مسعود بخشی در سال ۱۳۹۰ ساخته شد. این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی مانند جشنواره فیلم کن و جشنواره فیلم ابوظبی با استقبال منتقدان مواجه شد و جوایزی را کسب کرد. با این حال، در ایران با واکنش‌های منفی مواجه شد و به دلیل محتوای انتقادی نسبت به برخی مسائل اجتماعی و سیاسی، توقیف شد و هرگز به‌صورت عمومی اکران نشد.

توقیف فیلم به دلیل محتوای انتقادی نسبت به برخی مسائل اجتماعی و سیاسی بود. فیلم به‌ویژه به نقد رفتارهای اجتماعی و روابط انسانی می‌پرداخت که ممکن است با حساسیت‌های موجود در آن زمان مواجه شده و باعث توقیف آن شده باشد.

موضوع: درباره زندگی یک استاد دانشگاه ساکن فرانسه که به ایران بازمی‌گردد و درگیر گذشته خانواده‌اش می‌شود.

دلیل توقیف: به‌علت نقد تلویحی بر ساختار قدرت، نظام ارزشی و فساد درون خانواده ایرانی.

با این‌که در جشنواره کن نمایش داشت، در داخل ایران به‌شدت مورد انتقاد نهادهای رسمی قرار گرفت و توقیف شد.

فیلم خرس 

فیلم «خرس» به کارگردانی خسرو معصومی در سال ۱۳۹۰ ساخته شد و در سی‌امین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد. این فیلم با بازی پرویز پرستویی، فرهاد اصلانی و مریلا زارعی، موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای فرهاد اصلانی شد. با این حال، پس از جشنواره، فیلم توقیف شد و اجازه اکران عمومی نیافت.

توقیف «خرس» به دلایل مختلفی نسبت داده شده است. برخی منابع به اختلافات میان تهیه‌کننده و مسئولان نظارتی اشاره کرده‌اند. خسرو معصومی، کارگردان فیلم، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که توقیف فیلم کاملاً سلیقه‌ای بوده و به گفته او، علت اصلی توقیف، درگیری و اختلافات با مسئولان نظارتی بوده است. همچنین، برخی منابع به مسائل شرعی و محتوای انتقادی فیلم نسبت به جنگ اشاره کرده‌اند که ممکن است در تصمیم به توقیف تأثیرگذار بوده باشد.

پس از گذشت نزدیک به یک دهه از توقیف، در دهم شهریور ۱۳۹۹ نسخه کامل فیلم بدون اطلاع تهیه‌کننده و کارگردان، به‌صورت غیرقانونی در یوتیوب منتشر شد. این اقدام با واکنش‌های مختلفی مواجه شد و خسرو معصومی در واکنش به این موضوع، تمامی کسانی که فیلم را توقیف کرده بودند را مسئول انتشار غیرقانونی آن دانست.

در حال حاضر، «خرس» همچنان در دسترس عموم قرار ندارد و تنها نسخه قاچاق آن در اینترنت موجود است.

• دلیل توقیف: داستان یک اسیر جنگی بازگشته به خانه که همسرش را در غیابش به عقد مرد دیگری درمی‌آورد.
• به‌دلیل حساسیت‌های اجتماعی درباره موضوعات خانوادگی، هیچ‌گاه روی پرده نرفت و بعدها نسخه قاچاقی از آن در فضای مجازی پخش شد.

فیلم رستاخیز

فیلم رستاخیز به کارگردانی احمدرضا درویش در سال ۱۳۹۱ ساخته شد و در سی‌ودومین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد. این فیلم در جشنواره موفق به کسب ۹ سیمرغ بلورین شد و نظر مثبت بسیاری از منتقدان و مخاطبان را جلب کرد.

خلاصه داستان:
فیلم روایتگر وقایع عاشورا و قیام امام حسین (ع) است و به‌ویژه بر شخصیت حضرت عباس (ع) تمرکز دارد.

علت توقیف:
توقیف فیلم به دلیل نمایش چهره حضرت عباس (ع) در برخی صحنه‌ها بود که با اعتراض برخی مراجع دینی مواجه شد.

وضعیت فعلی:
فیلم در ۲۴ تیر ۱۳۹۴ به‌صورت عمومی اکران شد، اما پس از چند ساعت به دلیل اعتراضات، از پرده سینما پایین کشیده شد. پس از آن، فیلم در ۲۴ تیر ۱۳۹۴ به‌صورت عمومی اکران شد، اما پس از چند ساعت به دلیل اعتراضات، از پرده سینما پایین کشیده شد.

در نهایت، در ۲۴ تیر ۱۳۹۴ به‌صورت عمومی اکران شد، اما پس از چند ساعت به دلیل اعتراضات، از پرده سینما پایین کشیده شد.

فیلم توقیفی ایرانی

• دلیل توقیف: به تصویر کشیدن چهره حضرت عباس (ع) و سایر بزرگان واقعه کربلا.
• گرچه با سرمایه‌گذاری عظیم و با حمایت نهادهای رسمی ساخته شد، اعتراض برخی مراجع به نمایش چهره معصومان، باعث لغو اکران آن شد.
• تنها یک نوبت کوتاه روی پرده رفت و سپس جمع‌آوری شد.

فیلم شیفتگی 

فیلم «شیفتگی» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی علی زمانی عصمتی در سال ۱۳۹۲ ساخته شد. این فیلم در جشنواره فیلم فجر همان سال به نمایش درآمد و با استقبال منتقدان مواجه شد. با این حال، به دلیل محتوای خاص و حساس، از اکران عمومی بازماند و در نهایت توقیف شد.

توقیف فیلم به دلیل محتوای انتقادی نسبت به برخی مسائل اجتماعی و سیاسی بود. فیلم به‌ویژه به نقد رفتارهای اجتماعی و روابط انسانی می‌پرداخت که ممکن است با حساسیت‌های موجود در آن زمان مواجه شده و باعث توقیف آن شده باشد.

• موضوع: داستانی عاشقانه و روان‌کاوانه که مرز میان هوس و جنون را بررسی می‌کند.

• دلیل توقیف: به‌دلیل محتوای روانشناختی و فضای تیره ذهنی شخصیت‌ها که با ارزش‌های اخلاقی رسمی کشور هم‌راستا تلقی نشد.

• هیچ‌گاه اکران نشد و به‌صورت محدود در چند جشنواره به نمایش درآمد.

فیلم آینه شمعدون 

فیلم «آینه شمعدون» به کارگردانی کیومرث پوراحمد در سال ۱۳۹۲ ساخته شد. این فیلم در جشنواره فیلم فجر همان سال به نمایش درآمد و با استقبال منتقدان مواجه شد.

توقیف «آینه شمعدون» به دلیل محتوای انتقادی نسبت به برخی مسائل اجتماعی و سیاسی بود. فیلم به‌ویژه به نقد رفتارهای اجتماعی و روابط انسانی می‌پرداخت که ممکن است با حساسیت‌های موجود در آن زمان مواجه شده و باعث توقیف آن شده باشد.

فیلم هرگز به‌صورت عمومی اکران نشد و تنها در برخی محافل محدود نمایش داده شد.

• موضوع: کمدی اجتماعی درباره زندگی یک زوج جوان در دل مناسبات مدرن شهری.

• دلیل توقیف: گفته می‌شود به خاطر مضامین فرهنگی، لحن شوخی با مناسک مذهبی، و فضای غیرمتعارف داستان، از دریافت مجوز نمایش بازماند.

• فیلم سال‌ها در محاق توقیف ماند و هیچ‌گاه رنگ پرده را ندید.

فیلم سینما نیمکت 

فیلم سینما نیمکت به کارگردانی محمد رحمانیان ساخته شده است. این فیلم با تمرکز بر موضوعات اجتماعی و مسائل روز، به نقد برخی رفتارها و ساختارهای اجتماعی می‌پردازد. به دلیل محتوای حساس و نقدهای اجتماعی که در فیلم مطرح شده بود، با مشکلاتی در دریافت مجوز و نمایش روبه‌رو شد و در نهایت توقیف شد یا اجازه نمایش عمومی پیدا نکرد. این اثر نمونه‌ای از سینمای مستقل است که با محدودیت‌های گسترده‌ای در ایران مواجه شده است.

فیلم «سینما نیمکت» به کارگردانی محمد رحمانیان در سال ۱۳۹۳ ساخته شد. این فیلم در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۹۵ به مدت ده شب به‌صورت محدود در پردیس سینمایی چارسو به نمایش درآمد، اما پس از آن از اکران عمومی بازماند و در نهایت در شبکه تی‌آرتی۲ ترکیه پخش شد.

• دلیل توقیف: مضمون انتقادی و استفاده از نمادها و ارجاعات فرهنگی حساس.
• فیلمی شاعرانه درباره عشق به سینما که به‌دلیل عدم تطابق با ضوابط نظارتی، هرگز روی پرده نرفت.

فیلم مو 

فیلم «مو» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی محمود غفاری در سال ۱۳۹۳ ساخته شد. این فیلم در سی‌امین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فریبورگ به نمایش درآمد و جوایز تماشاگران و هیئت داوران جوان را دریافت کرد. «مو» به داستان سه دختر می‌پردازد که برای به دست آوردن حق انتخاب پوشش خود تلاش می‌کنند.

فیلم به دلیل وجود صحنه‌های بدون حجاب اجباری از بازیگران زن در ایران توقیف شد. این موضوع با قوانین حجاب اجباری در سینمای ایران مغایرت داشت و باعث شد تا فیلم از اکران عمومی در داخل کشور بازبماند.

• وضعیت: اطلاعات رسمی بسیار محدودی درباره این پروژه منتشر شده اما در فهرست فیلم‌های ساخته‌شده و توقیف‌شده توسط شهرام مکری آمده است.

• دلیل احتمالی توقیف: احتمالاً به دلیل سبک فرمالیستی و موضوعات اجتماعی یا روایی غیرمتعارف در قیاس با ضوابط نظارتی.

• همچنان منتظر مجوز نمایش است.

فیلم کاناپه 

فیلم کاناپه به کارگردانی کیانوش عیاری در سال ۱۳۹۵ ساخته شد و به دلیل استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن در صحنه‌های داخل خانه توقیف شد. این روش به منظور واقع‌گرایی بیشتر به کار رفته بود، اما نهادهای نظارتی آن را مغایر با ضوابط حجاب دانستند. مخالفت عیاری با تغییر صحنه‌ها یا ایجاد اصلاحات، باعث شد فیلم از اکران عمومی باز بماند. «کاناپه» از نمونه‌های شاخص در توقیف فیلم به دلیل مسائل مربوط به پوشش در سینمای ایران است.

فیلم های توقیف شده ایرانی

• دلیل توقیف: استفاده از بازیگرانی با کلاه‌گیس به‌جای حجاب، در صحنه‌های داخل خانه.
• این اقدام گرچه برای رعایت واقع‌گرایی در روایت خانواده بود، اما با ضوابط شرعی مغایر شناخته شد.
• همچنان بدون مجوز رسمی باقی مانده است.

فیلم قاتل و وحشی 

فیلم «قاتل و وحشی» به کارگردانی حمید نعمت‌الله و نویسندگی معصومه بیات، محصول سال ۱۳۹۸ است. این فیلم در ژانر جنایی-معمایی ساخته شده و با بازیگرانی چون لیلا حاتمی، امین حیایی، ستاره اسکندری و شهرام حقیقت‌دوست همراه است.

توقیف فیلم به دلیل وجود صحنه‌های بدون حجاب اجباری از بازیگران زن در ایران بود. در این فیلم، لیلا حاتمی با سر تراشیده ایفای نقش کرده است که با قوانین حجاب اجباری در سینمای ایران مغایرت داشت و باعث شد تا فیلم از اکران عمومی در داخل کشور بازبماند.

• موضوع: تریلری روان‌شناختی درباره قتل، هویت، و خشونت درون‌ذهنی.

• دلیل توقیف: به دلیل نمایش زنی با موی آشکار در یکی از سکانس‌های کلیدی فیلم.

• از جشنواره فجر کنار گذاشته شد و با وجود بحث‌های فراوان درباره ارزش سینمایی آن، تاکنون اکران عمومی نداشته است.

فیلم شیشلیک 

فیلم شیشلیک ساخته‌ی محمدحسین مهدویان در سال ۱۳۹۹ تولید شد. این فیلم یکی از آثار متفاوت کارنامه‌ی مهدویان است که برخلاف فیلم‌های سیاسی و تاریخی او، روایتی تلخ و طنزآمیز از فقر، طبقه‌ی فرودست و روابط اجتماعی دارد.

ماجرا درباره مردی به نام حسن کچل است که در یک منطقه‌ی حاشیه‌نشین با خانواده‌اش زندگی می‌کند. فشار اقتصادی و اجتماعی باعث می‌شود که او تصمیمی عجیب بگیرد: تلاش برای رهایی خانواده‌اش از شرایط سخت با فرستادن آن‌ها به «بهشت»! فیلم با زبان طنز سیاه، فقر مزمن، تضاد طبقاتی، عوام‌زدگی، فساد سیستمی و بی‌عدالتی اجتماعی را به تصویر می‌کشد.

فیلم تفریق

• در رسانه‌ها به‌عنوان یکی از نمونه‌های سرکوب سینمای مستقل نام برده شده است.

فیلم برادران لیلا 

فیلم برادران لیلا (Leila’s Brothers) به کارگردانی و نویسندگی سعید روستایی، محصول ۱۴۰۱ (۲۰۲۲ میلادی) است. این فیلم در جشنواره کن ۲۰۲۲ پذیرفته شد و جایزهٔ فیپرسی (FIPRESCI) و جایزه «شهروندی» را کسب کرد ماجرای خانواده‌ای را روایت می‌کند که در دوران بحران اقتصادی و تحریم‌ها، تحت فشار مالی هستند. لیلا (با بازی ترانه علیدوستی) مسیری برای نجات خانواده‌اش می‌یابد، اما در مسیرش با ساختارهای پدرسالارانه و به زانو درآوردن ارزش‌های اخلاقی مواجه می‌شود 

• شرکت در جشنواره‌های خارجی بدون پروانه نمایش: سازمان سینمایی اعلام کرد فیلم بدون اخذ پروانه نمایش و طی تشریفات قانونی، برای کن ۲۰۲۲ ارسال شده

• نپذیرفتن اصلاحات درخواست‌شده: کارگردان و تهیه‌کننده برای دریافت مجوز مجبور به اعمال تغییراتی شدند، ولی این درخواست‌ها اجابت نشد 

• تحقیر آشکار نسبت به قوانین داخلی: لحن عمومی تصمیم گیران سازمان سینمایی «تخلف آگاهانه» و «اصرار بر مسیر اشتباه» خوانده شد 

• اکران بدون مجوز جشنواره کن، باعث واکنش شدید ارشاد شد.
• سازنده و تهیه‌کننده فیلم به ۶ ماه حبس تعلیقی، ممنوعیت خروج و آموزش اجباری درباره «اخلاق ملی» محکوم شدند.

فیلم منطقه بحرانی

فیلم «Critical Zone» (منطقه بحرانی) را کارگردان ایرانی‌، علی احمدزاده، به همراه تیمی از تولید مشترک ایران و آلمان در سال ۲۰۲۳ ساخته است 

فیلم بدون دریافت مجوز رسمی و در مخفانه در تهران مقابل دوربین رفت تا از ممیزی بگریزد

تصویرگری سبک زندگی زیرزمینی؛ مصرف مواد مخدر، حضور زنان بدون حجاب، و انتقاد ضمنی از ساختارهای رسمی، باعث شد فیلم پروانه نمایش دریافت نکند 

احمدزاده پس از انتخاب فیلم در جشنواره لوکارنو، تحت فشار قرارگرفت. وی موفق به خروج نشد، و حتی ویزای خروجش لغو شد

فیلم های توقیف شده ایرانی 1403

• بدون مجوز ساخت، فیلم در فستیوال لوکارنو ۲۰۲۳ حضور داشت.
• کارگردان تحت پیگرد امنیتی و ممنوع‌الخروجی قرار گرفت و فیلم تحت فشار حذف از فستیوال بود.

فیلم دانه انجیر معابد 

فیلم «دانه انجیر معابد» (The Seed of the Sacred Fig) به کارگردانی محمد رسول‌اف، ساخته‌شده در سال ۲۰۲۴، یکی از آثار برجسته سینمای معاصر ایران است که به‌دلیل محتوای انتقادی و سیاسی‌اش با واکنش‌های شدید مقامات جمهوری اسلامی مواجه شد.

این فیلم در داخل ایران به‌دلیل پرداختن به موضوعاتی چون سرکوب معترضان، فشارهای سیاسی و بحران‌های اجتماعی، امکان اکران عمومی نداشت. محمد رسول‌اف، که پیش از این به‌دلیل فعالیت‌های هنری و انتقادی‌اش بارها زندانی شده بود، در سال ۲۰۲۴ به‌دلیل ساخت این فیلم و دیگر فعالیت‌هایش به هشت سال زندان و شلاق محکوم شد. پس از این حکم، او تصمیم به خروج از ایران گرفت و پس از عبور مخفیانه از مرزهای کشور، به آلمان پناهنده شد .

• جشنواره کن ۲۰۲۴ بدون مجوز حضور داشت.
• رسول‌اف به اتهام ساخت فیلم بدون مجوز، محکوم به ۸ سال زندان، شلاق، ضبط اموال و ممنوع‌الخروجی شد. عوامل فیلم نیز تحت فشار قضایی قرار گرفته‌اند.

فیلم کیک محبوب من

فیلم «My Favourite Cake» کیک محبوب من، ساخته مشترک ایرانی-اروپایی به کارگردانی مریم مقدم و بهتاش ثنایی (منتشرشده در سال ۲۰۲۴)، داستان زنی هفتاد ‌ساله را روایت می‌کند که در تهران علیه انزوای اجتماعی و محدودیت‌های تحمیل‌شده تظلم می‌کند و شبی پر از آزادی و عشق را تجربه می‌کند.

• دولت ایران اجازه خروج سازندگان را نداد و گذرنامه آن‌ها را ضبط کرد تا از حضور در مراسم‌های بین‌المللی مانند برلین جلوگیری شود، پس از نمایش جهانی فیلم در جشنواره برلین ۲۰۲۴ .

• محتوایی شامل نوشیدنی الکلی، رقص، و حضور شخصیت اصلی بدون حجاب در فضای خانگی که خلاف قوانین حجاب اجباری ایران است، موجب واکنش مقامات شد .

• عاملان فیلم در دادگاه انقلاب به اتهامات «اشاعه فساد»، «توهین به ارزش‌های عمومی»، و «انتشار بدون مجوز» تحت پیگرد قرار گرفتند و به حکم‌های تعلیقی و جریمه محکوم شدند .

• داستان زنی سالمند که زندگی جدیدی آغاز می‌کند.
• کارگردانان به‌دلیل نشان‌دادن حضور بدون حجاب، رقص و نوشیدن الکل توسط شخصیت زن، به اتهامات «ترویج بی‌حجابی» و «تبلیغ علیه نظام» متهم شده‌اند.
• ممنوعیت خروج، اعلام ممنوعیت فیلم‌سازی و بازداشت چندباره در انتظار آنهاست.

⏬مقالات پیشنهادی⏬

ممنوعه های تاریخ سینمافیلم پیر پسرثروتمندترین بازیگران ایرانی

مطالعه بیشتر